گل لاله یکی از مهم‌ترین گیاهان سوخوار در جهان بوده و در بسیاری از مناطق کشورما نیز پراکنش بالایی دارد. این پژوهش برای تبیین همبستگی توابع کانونی بین ویژگی‌های ریخت‌‌شناسی و فیتوشیمیایی دو واریته لاله وحشیTulipa montana var. montana (گل قرمز) و Tulipa montana var. chrysantha (گل زرد) جمع‌‌آوری‌‌شده از بلندی های شهر قیدار استان زنجان انجام شد. ویژگی‌های اندازه‌‌گیری شده فیتوشیمیایی شامل فنول، فلاونویید و آنتیاکسیدان گل و سوخ و کلروفیل a و ویژگی‌های ریخت‌‌شناسی مانند طول گلبرگ، قطر سوخ، وزن تر گیاه، ارتفاع گیاه و طول سوخ دو واریته لاله قرمز و زرد بود. آنالیز داده‌‌ها به‌‌منظور تعیین روابط همبستگی انجام گرفت و برای تعیین روابط بین متغیرها از آزمون‌‌های Wilks' Lambda، Pillai's Trace، Hotelling-Lawley Trace و Roy's Greatest Root استفاده شد. نتایج این بررسی نشان داد از چهار تابع کانونی مورد مطالعه تنها سه تابع، قابلیت برازش داشتند و بیشترین مقدار ویژه مربوط به آزمون Roy's Greatest Root با مقدار ۲۲۴ بود. سه متغیر کانونی اول ویژگی‌های ریخت‌‌شناسی، ۹۱ درصد از همبستگی کانونی بین متغیرها را تبیین کرد؛ که این میزان از همبستگی نسبت به ویژگی‌های فیتوشیمیایی بیشتر بود. بالاترین درصد برازش ویژگی‌های ریخت‌‌شناسی مربوط به تابع کانونی اول با ۷۶ درصد بود که نشان داد تابع کانونی اول روابط همبستگی کانونی را بهتر برازش می‌‌‌‌کند. همچنین مقایسه دو نوع ویژگی در لاله نشان داد که ویژگی‌های ریخت‌‌شناسی بهتر از ویژگی‌های فیتوشیمیایی می‌‌تواند با کانون همبستگی‌‌ها ارتباط معنی‌‌داری برقرار کند. تحلیل معادلههای همبستگی کانونی نشان داد که با کاهش طول گلبرگ، میزان فنول سوخ و فلاونوئید گلبرگ با ضریبی کم می‌‌شود، همچنین با کاهش طول گلبرگ، ویژگی‌هایی مانند میزان فنول گلبرگ، فلاونوئید سوخ و آنتیاکسیدان گلبرگ افزایش یافت. فنول موجود در سوخ لاله و آنتیاکسیدان گلبرگ همبستگی مستقیمی با قطر سوخ لاله نشان داد، همچنین کاهش ارتفاع بوته، سبب کاهش میزان فنول گلبرگ و سوخ، فلاونوئید سوخ و آنتیاکسیدان گلبرگ گردید، ولی میزان فلاونوئید گلبرگ به نحو چشمگیری افزایش یافت. بر اساس نتایج این پژوهش، پژوهشگران بر اساس هدف پایانی خود از تولید یا جمع‌‌آوری گیاه لاله وحشی، باتوجه به ارتباط بین ویژگی‌های ریخت‌‌شناسی و فیتوشیمیایی، اقدام به گزینش بهترین بوته براساس ویژگی موردنظر خواهند کرد.
